Gốm không chỉ là vật chứa. Gốm còn là nơi lưu giữ văn hóa, ký ức và biểu tượng.
Và trong thế giới gốm sứ phương Đông, Lý Ngư Liên Hoa là một trong những họa tiết xuất hiện nhiều nhất – từ đời sống dân gian đến chốn cung đình.
Tại “Nét Gốm 119”, hình ảnh Lý ngư và Liên hoa đang hiện diện trên năm chiếc bình men lam đến từ Cảnh Đức Trấn – như một sự gặp gỡ đầy đủ giữa cái đẹp – cái lành – và cái sâu sắc.
Cảnh Đức Trấn – Cái nôi của gốm sứ Trung Hoa
Tọa lạc tại tỉnh Giang Tây, Trung Quốc, Cảnh Đức Trấn từ thời Tống đã là trung tâm gốm sứ cung đình, và suốt hơn 1.000 năm, nơi đây vẫn được mệnh danh là “kinh đô sứ men” của toàn cõi Á Đông”.
Kỹ thuật gốm Cảnh Đức Trấn đạt đến đỉnh cao không chỉ vì quy mô sản xuất, mà vì sự nhất quán giữa hình dáng – kỹ thuật men – và trình độ hội họa.
Mỗi họa tiết vẽ tay trên bình gốm nơi đây không chỉ dừng lại ở trang trí, mà là một thông điệp hình tượng được chắt lọc qua hàng thế kỷ tích lũy văn hóa và thẩm mỹ.
Men lam – từ Tây Á đến đỉnh cao tại Trung Hoa
Men lam (青花瓷) – hay còn gọi là “thanh hoa từ”, là kỹ thuật sử dụng bột màu cobalt (ban đầu được nhập từ Ba Tư) để vẽ lên xương gốm trắng, sau đó phủ men trong và nung ở nhiệt độ cao.
Men lam được du nhập vào Trung Hoa từ thời Nguyên, nhưng chính tại Cảnh Đức Trấn, kỹ thuật này đã được phát triển lên một chuẩn mực mỹ thuật hoàn thiện:
- Sắc lam đậm – nhạt có chiều sâu như mực tàu.
- Độ trong của men trắng tạo nền tương phản lý tưởng cho lam sắc.
- Kỹ thuật vẽ tay mềm mại, kết hợp bút pháp hội họa cổ truyền.
Vì thế, khi nói đến men lam chuẩn mực, người ta không thể không nhắc đến gốm Cảnh Đức Trấn.
Lý Ngư Liên Hoa – Từ văn hóa Phật giáo đến biểu tượng phương Đông
Cá chép (Lý ngư) và hoa sen (Liên hoa) vốn là hai hình ảnh giàu tính biểu tượng:
- Lý ngư: đại diện cho sự kiên trì, vượt khó, phát triển và thăng tiến (nhất là trong điển tích “cá chép hóa rồng”).
- Liên hoa: biểu tượng của thanh khiết, vượt lên ô trược, gần gũi với triết lý Phật giáo và Nho giáo.
Khi kết hợp với nhau thành “Lý Ngư Liên Hoa (魚蓮圖)”, ý nghĩa mở rộng thành:
Dư dả liên miên – Phúc lộc sum vầy – Tâm hồn thanh tịnh.
Từ Trung Hoa, Lý Ngư Liên Hoa lan sang Nhật Bản, Việt Nam, Triều Tiên… trở thành mẫu đề phương Đông đặc trưng, thường thấy trên gốm, tranh lụa, trang phục, nội thất và thậm chí trong kiến trúc cổ.
5 chiếc bình – 3 dáng hình, 1 chủ đề chung
1. Bình dáng củ tỏi – Mã NG034-ML001
- Dáng tròn, cổ thon, mang nét uyển chuyển – trầm tĩnh.
- Phù hợp đặt ở góc trưng bày riêng biệt, nơi cần một điểm nhấn thiền tịnh.
2. Cặp bình trụ – Mã NG041-ML007 & NG042-ML008
- Dáng chắc khoẻ, đối xứng – phù hợp đặt hai bên kệ tủ, bàn thờ, hoặc lối đi.
- Gợi nhắc hình ảnh song ngư hài hòa, biểu tượng cho lứa đôi, cho sự cộng hưởng giữa người và người.
3. Cặp lọ hoa dáng thon cao – Mã NG066-ML011 & NG067-ML13
- Phù hợp để cắm hoa sen tươi, cúc trắng, hoặc đặt trong không gian phòng khách – phòng trà – hành lang sáng.
- Dáng lọ cao thanh như lời mời gọi sự tỉnh thức, hướng thượng.
Ngoài men lam – còn có những gam màu khác
Tuy bài viết này tập trung vào dòng men lam truyền thống, nhưng người yêu gốm sẽ dễ dàng nhận thấy, Lý Ngư Liên Hoa còn xuất hiện trên rất nhiều kiểu men khác, như men rạn, men chàm cổ, men ngũ sắc…
Tại Nét Gốm 119, chiếc bình rượu vẽ Lý Ngư Liên Hoa đa sắc là một ví dụ.
Tuy không đưa vào bộ sưu tập chính thức vì tính riêng tư, nhưng vẫn là một chứng cứ rõ ràng cho thấy: biểu tượng này vẫn đang tiếp tục sống, thở và thích nghi với thời đại.
Gốm đẹp vì người thương – và vì điều lành còn được gìn giữ
Có những điều tốt đẹp trong cuộc sống không cần phải nói lớn.
Chỉ cần đặt ở đó, lặng lẽ, đủ thấy lòng mình an.
Như năm chiếc bình này – mỗi chiếc mang cùng một biểu tượng, cùng màu lam truyền thống, nhưng vẫn có thể khác nhau về hình dáng, đường nét, vị trí trưng bày.
Vì cái đẹp đích thực, luôn đủ sức thể hiện mình qua nhiều hình hài.
📌 Thông tin chung
- Dòng gốm: Cảnh Đức Trấn – Men lam vẽ tay
- Chủ đề: Lý Ngư Liên Hoa
- Số lượng: 5 chiếc – 2 cặp + 1 độc bản
- Phong cách: Men lam truyền thống
- Ứng dụng: Trang trí phòng khách, phòng trà, kệ thờ, kệ tủ, phòng làm việc, không gian thiền
Nét Gốm Nếp Người
Chạm vào gốm – cũng là chạm vào ký ức.
Gốm đẹp – vì người thương.