Có những chiếc bình, khi đặt tay lên, ta nhìn thấy gốm và ta thấy cả một hành trình. Như thể từng lớp men, từng đường rạn, từng mắt lưới gốm đều đang thì thầm một câu chuyện — về sự nhẫn nại, về kỹ thuật siêu việt, và về tâm hồn người nghệ nhân đã đổ trọn đời mình vào đất.
Chiếc bình Celadon hai lớp – men rạn vẽ chim hạc mà chúng tôi muốn giới thiệu hôm nay, chính là một bảo vật như vậy.
Kỳ công hai lớp – Đỉnh cao chế tác
Thoạt nhìn, bình mang vẻ giản dị trong màu men xanh rêu đặc trưng của dòng Celadon cổ điển. Nhưng càng quan sát kỹ, người xem càng không khỏi trầm trồ bởi kết cấu hai lớp độc đáo:
- Lớp ngoài: đục lỗ thủ công, các đường chạm đan xen tạo thành mô-típ “mắt cáo” như mây vờn – lưới trời.
- Lớp trong: bình men kín hoàn chỉnh, được tạo hình riêng biệt, sau đó nung cùng lớp vỏ. Phủ men toàn thân, lòng bình xoáy tròn như tâm pháp, vừa đẹp vừa đảm bảo công năng.
Đây là kỹ thuật hiếm, bởi chỉ cần sai một ly khi nung là cả hai lớp sẽ tách rời, nứt gãy, hoặc men không kết dính. Vậy mà chiếc bình này lại tròn trịa đến từng khe hở, mượt mà đến từng rạn men. Một bản nhạc hòa tấu giữa sự cứng cáp và tinh tế, giữa hình khối và hư vô.
Men rạn – Vết nứt của thời gian hay làn da của đất?
Toàn bộ chiếc bình phủ lớp men rạn craquelure cổ kính. Đó không phải là khuyết điểm, mà là chủ ý mỹ thuật. Những đường nứt li ti ấy, người nghệ nhân phải “nuôi” bằng tháng năm – để chúng lan dần, chậm rãi như gió lùa qua khe suối, như thời gian thấm vào gỗ đá.
Trường phái men rạn khởi nguồn từ Trung Hoa thời Tống, được nâng lên tầm nghệ thuật ở bán đảo Triều Tiên (gốm Goryeo), và lan sang Nhật Bản như một biểu tượng của wabi-sabi – vẻ đẹp của điều không hoàn hảo.
Trên chiếc bình này, lớp men ấy như một lớp sương mỏng phủ lên thời gian, khiến mỗi lần ánh sáng rọi qua lại lấp lánh một cảm xúc khác.
Hạc vũ thanh không – Nghệ thuật ẩn hiện
Trên phần vai bình là hình ảnh chim hạc và đám mây cách điệu, được vẽ lót men dưới lớp rạn. Đó là một kỹ thuật khó: nét vẽ phải đủ tinh tế để không bị men nuốt, nhưng cũng không quá đậm khiến phá vỡ bố cục. Nhìn kỹ, những chú hạc không bay trên nền gốm – mà bay giữa tầng tầng lớp lớp khí sắc, như lơ lửng giữa trời sớm.
Trong văn hóa phương Đông, hạc là loài chim của cõi tiên, biểu tượng cho sự trường thọ, thanh cao, và mối liên hệ giữa trời và người. Đặt giữa màu men xanh rêu – chiếc bình như một thiền thoại bằng đất nung, nhẹ tênh mà sâu lắng.
Một bảo vật đương đại – Sống giữa truyền thống
Chiếc bình này không thuộc về quá khứ, nhưng nó sống cùng ký ức truyền thống. Theo dấu triện đáy 青佑 (“Thanh Hữu”) – nhiều khả năng đây là tác phẩm của một nghệ nhân hiện đại người Nhật hoặc Việt theo đuổi lý tưởng thủ công đỉnh cao. Sản phẩm nặng tới 8kg, cao 27cm, thân tròn to với chu vi 112cm, đế vững, miệng mềm mại.
Trong thế giới gốm hiện đại, rất hiếm gặp một tác phẩm vừa đậm truyền thống, vừa độc bản đến vậy.
“Có những vẻ đẹp, chỉ dành cho người biết dừng lại để lắng nghe.”
Cảm ơn bạn đã bước vào “Song Ẩn” – nơi đất và men thì thầm những bí mật mà chỉ người thương mới hiểu.
Nét Gốm Nếp Người
Chạm vào gốm – cũng là chạm vào ký ức.
Gốm đẹp – vì người thương.
